Về mặt lý thuyết, khi thực hiện xét nghiệm ADN, khách hàng chỉ cần duy nhất 01 loại mẫu ADN là đủ. Tuy nhiên trên thực tế, với những khách hàng tự thu mẫu ADN tại nhà và gửi đến trung tâm, thì các trung tâm thường sẽ khuyến khích khách hàng gửi ít nhất 02 loại mẫu xét nghiệm ADN. Vậy lý do tại sao nên gửi 2 loại mẫu ADN tới trung tâm xét nghiệm ADN? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
Nội dung:
1. Tại sao trung tâm xét nghiệm ADN lại khuyên nên gửi 2 loại mẫu ADN?
Trả lời: Để trong trường hợp mẫu ADN thứ nhất không thể xét nghiệm được thì sẽ có sẵn mẫu ADN thứ hai để thay thế.
Với những khách hàng tự thu mẫu ADN tại nhà, sẽ có nhiều rủi ro cũng như hạn chế trong quá trình lấy mẫu. Do đó có thể dẫn tới những tình huống như:
- Mẫu ADN bị lấy sai cách hoặc không đủ số lượng
- Mẫu ADN bị hỏng, mốc, thay đổi thành phần
- Mẫu ADN bị lẫn mẫu, nhiễm mẫu
Tất cả các trường hợp trên đều dẫn tới tình huống mẫu ADN không thể xét nghiệm được.
Do đó, trung tâm xét nghiệm ADN thường khuyến nghị khách hàng nên gửi từ 2 loại mẫu ADN, để trong trường hợp khi có 1 loại mẫu ADN không thể xét nghiệm được, hoặc xét nghiệm ADN không lên kết quả,… thì phòng thí nghiệm sẽ có sẵn mẫu ADN khác để thực hiện xét nghiệm ngay lập tức.
Nếu chỉ gửi tới 1 loại mẫu ADN và mẫu đó không xét nghiệm được, thì buộc khách hàng phải thực hiện lấy lại mẫu và gửi đến trung tâm, gây lãng phí thời gian chờ đợi cũng như chi phí. Đặc biệt trong những trường hợp người làm xét nghiệm ADN không sinh sống tại địa phương và do đó rất khó để lấy mẫu ADN.
2. Một số lỗi thường gặp khi tự thu mẫu ADN tại nhà
Trong quá trình tự thu mẫu ADN tại nhà, sẽ có nhiều lỗi thường gặp như là: lấy mẫu ADN sai cách, không đủ lượng mẫu ADN, lẫn mẫu – nhiễm mẫu hoặc hỏng, mốc dẫn tới không xét nghiệm được.
a. Mẫu ADN bị lấy sai cách hoặc không đủ lượng mẫu
Đây là lỗi thường gặp nhất với đa số người thực hiện xét nghiệm ADN tự thu mẫu tại nhà. Cụ thể với mẫu tóc xét nghiệm ADN, theo hướng dẫn thu mẫu ADN tại nhà, người lấy mẫu cần phải dùng nhíp để nhổ sợi tóc lên, đảm bảo phần tóc nhổ lên phải có đủ gốc chân tóc (phần nang tóc màu vàng nhạt). Tuy nhiên có không ít khách hàng khi gửi mẫu tóc cắt ngang và tóc rụng tới trung tâm xét nghiệm ADN – đây là những mẫu tóc không đủ tiêu chuẩn để thực hiện xét nghiệm ADN và thường sẽ không thể lên được kết quả
Bạn có thể tham khảo bài viết: Tóc rụng – tóc cắt ngang có xét nghiệm ADN được không để hiểu thêm về quy chuẩn mẫu tóc xét nghiệm ADN.
Bên cạnh đó khi lấy mẫu ADN tại nhà, nhiều khách hàng sẽ thường lấy không đủ lượng mẫu yêu cầu. Cụ thể, với mẫu móng tay/chân cần ít nhất 5-7 mảnh, hay với tóc có gốc chân tóc cần từ 5-7 sợi tóc hoàn chỉnh trở lên.
c. Mẫu ADN bị hỏng, mốc, thay đổi thành phần
Một trong những nguyên nhân khác khiến mẫu ADN tự thu tại nhà dễ bị hỏng đó là khâu bảo quản.
Với mẫu tóc có gốc chân tóc và móng tay là 2 loại mẫu ADN dễ bảo quản, việc hỏng, mốc hay thay đổi thành phần mẫu sẽ ít xảy ra hơn. Tuy nhiên nếu trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm quá cao, mẫu đã thu quá lâu nhưng chưa gửi đi xét nghiệm, hoặc khách hàng đặt mẫu ADN trong túi nilon hoặc túi zip. Thì vẫn có rủi ro mẫu bị hỏng và không xét nghiệm ADN được.
Riêng với mẫu niêm mạc miệng (nước bọt), đây là loại mẫu ADN rất dễ hỏng, mốc,… nếu khách hàng bảo quản sai cách như cho tăm bông thấm nước bọt vào túi nilon hoặc túi zip khiến mẫu bị hấp hơi.
d. Mẫu ADN bị lẫn mẫu, nhiễm mẫu
Thao tác lấy mẫu ADN và thu mẫu ADN của khách hàng có thể khiến cho mẫu ADN bị tình trạng lẫn lộn giữa các loại mẫu của những người làm xét nghiệm ADN với nhau, hoặc mẫu ADN bị nhiễm ADN của một người khác. Ví dụ:
- Dùng tay không chạm tay vào mẫu ADN đã thu (tóc, móng tay, đầu tăm bông thấm nước bọt,…)
- Không lau bấm móng tay trước khi lấy móng tay cho người làm xét nghiệm ADN
- Lúc gói mẫu bị sắp xếp và ghi tên lẫn lộn giữa các gói mẫu với nhau
Tham khảo chi tiết trong bài viết: Lẫn mẫu – nhiễm mẫu ADN là gì?
3. Nên tự lấy những loại mẫu ADN nào tại nhà?
Với những khách hàng tự thu thập mẫu ADN tại nhà, nên ưu tiên lấy mẫu móng tay, mẫu tóc có gốc chân tóc và mẫu niêm mạc miệng (nước bọt). Riêng với trẻ sơ sinh thì nên lấy mẫu cuống rốn.
Nghĩa là ngoại trừ mẫu máu là loại mẫu ADN nên được thu bởi chuyên viên xét nghiệm ADN để đảm bảo an toàn, thì tất cả những loại mẫu ADN khác, khách hàng đều có thể dễ dàng lấy tại nhà.
Riêng với trẻ sơ sinh, mẫu ADN được ưu tiên nhất đó là mẫu cuống rốn rụng tự nhiên. Bởi mẫu ADN được thu một cách dễ dàng, tự nhiên, hoàn toàn không gây đau hay ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ, cũng không khiến trẻ khó chịu.
Thông thường, cuống rốn của trẻ sơ sinh thường rụng trong khoảng 1 – 2 tuần sau sinh. Cha mẹ chỉ cần lấy phần cuống rốn rụng, để khô tự nhiên và gói lại vào giấy sạch hoặc phong bì, tuyệt đối không cần rửa lại với nước sạch, cồn hay bất cứ dung dịch làm sạch nào.
Tham khảo bài viết: Trẻ sơ sinh dùng mẫu xét nghiệm ADN nào?
4. Những chú ý khi tự thu mẫu ADN tại nhà và gửi cho đơn vị xét nghiệm ADN
a. Thực hiện thu mẫu ADN đúng thao tác
Việc thu mẫu ADN đúng thao tác là bước đầu tiên và cũng là bước quan trọng nhất để mẫu ADN có thể xét nghiệm được.
Bạn đọc kỹ Hướng dẫn thu mẫu ADN tại nhà chi tiết để nắm được phương pháp thu từng loại mẫu ADN.
Ngoài ra cần chú ý một số điều sau:
- Không dùng tay không chạm trực tiếp vào mẫu ADN: Dễ khiến mẫu ADN bị nhiễm khuẩn, bị trộn lẫn ADN của người khác, dẫn tới mẫu không thể xét nghiệm ADN được.
- Với mẫu móng tay/chân làm xét nghiệm ADN: Cần lau sạch bấm móng tay trước khi cắt móng tay/chân cho người làm xét nghiệm ADN. Nếu xét nghiệm ADN cho nhiều người, cần lặp lại bước vệ sinh đầu bấm sạch sẽ trước mỗi lần cắt.
b. Bảo quản mẫu ADN sau khi thu
Mẫu xét nghiệm ADN sau khi lấy cần để khô tự nhiên, gói vào giấy sạch (giấy ăn, giấy viết,….) hoặc phong bì, không để mẫu vào túi nilon hoặc túi zip, không chạm tay vào mẫu ADN (sử dụng găng tay y tế trong trường hợp cần chạm tay vào mẫu ADN).
c. Vận chuyển mẫu xét nghiệm ADN
Nên gửi mẫu xét nghiệm ADN càng sớm càng tốt, đặc biệt là mẫu niêm mạc miệng (nước bọt) có thời gian bảo quản ngắn (tối đa từ 5-7 ngày kể từ thời điểm thu mẫu). Khi gửi mẫu ADN đi, cần cho gói giấy hoặc phong bì đựng mẫu vào túi sạch, dán băng dính chặt xung quanh gói mẫu.
