Có nhiều nguyên nhân dẫn tới kết quả xét nghiệm ADN sai hoặc không lên được kết quả, trong đó lý do từ mẫu ADN bị lẫn lộn, nhiễm mẫu hoặc bị hỏng,… là một trong những nhóm nguyên nhân chính.
Nội dung:
I. Có khi nào tại mẫu mà kết quả xét nghiệm ADN sai không?
Hiện nay, kết quả xét nghiệm ADN có độ chính xác từ 99,999999% trở lên, tức là gần như tuyệt đối. Tuy nhiên trường hợp kết quả ADN bị sai hoặc không lên được kết quả ADN vẫn có thể xảy ra, bởi những lý do như sau:
- Mẫu ADN bị nhiễm mẫu và không thể xét nghiệm được (không lên được kết quả).
- Mẫu xét nghiệm ADN bị tráo đổi hoặc nhầm lẫn giữa người này với người khác: Làm thay đổi kết quả xét nghiệm ADN.
- Mẫu ADN bị hỏng do các tác nhân thời tiết (ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm) hoặc bảo quản sai cách dẫn tới xét nghiệm ADN không lên được kết quả.
- Mẫu ADN không đủ số lượng tối thiểu để thực hiện xét nghiệm nên không ra kết quả ADN.
1. Mẫu xét nghiệm ADN bị nhiễm mẫu
Nhiễm mẫu ADN là hiện tượng xảy ra khi ADN từ một mẫu xét nghiệm này bị nhiễm bởi ADN từ mẫu của người khác. Ví dụ một số tình huống nhiễm mẫu ADN rất thường gặp khi khách hàng gửi mẫu ADN tự thu tới tại đơn vị xét nghiệm ADN:
- Trong gói đựng mẫu tóc của con lại lẫn vài sợi tóc của cha/mẹ.
- Trên bấm móng tay có mảnh vụn từ người dùng trước đó, lẫn vào phần móng tay đem đi làm xét nghiệm ADN.
- Sử dụng tay không chạm trực tiếp vào mẫu ADN, khiến mẫu ADN dính mồ hôi và tế bào da chết trên tay, dẫn tới nhiễm mẫu.
Hiện tượng nhiễm mẫu ADN không làm sai lệch kết quả xét nghiệm ADN từ KHÔNG thành CÓ mối quan hệ huyết thống.
Khi phòng thí nghiệm thực hiện phân tách mẫu ADN để chuẩn bị xét nghiệm là đã có thể phát hiện được tình trạng mẫu ADN bị nhiễm ADN người khác và sẽ kết luận: mẫu KHÔNG thể xét nghiệm ADN được. Lúc này, người thực hiện xét nghiệm ADN sẽ phải tiến hành thu lại mẫu ADN mới để tiến hành xét nghiệm.
2. Mẫu ADN bị tráo đổi hoặc nhầm lẫn giữa người này với người khác
Trường hợp tráo đổi mẫu hoặc mẫu bị nhầm lẫn giữa người này với người khác sẽ dẫn tới kết quả ADN bị sai lệch từ CÓ thành KHÔNG hoặc từ KHÔNG thành CÓ quan hệ huyết thống.
Trong quá trình hoạt động, các đơn vị xét nghiệm ADN đã không ít lần nhận được những lời đề nghị “hỗ trợ” tráo đổi mẫu ADN đã thu để khách hàng có được bản kết quả xét nghiệm ADN đúng như mong muốn.
Bên cạnh đó, cũng có một vài trường hợp khi thu mẫu ADN bí mật tại nhà đã sơ suất đánh dấu mẫu ADN nhầm người (đặc biệt trong trường hợp lấy mẫu ADN của nhiều người và thực hiện nhiều loại xét nghiệm ADN khác nhau). Ví dụ, khi xét nghiệm ADN của 1 bố với 2 con, đã đánh dấu nhầm mẫu con thứ nhất thành mẫu bố và ngược lại.
Những trường hợp mẫu ADN bị tráo đổi hoặc nhầm lẫn giữa người này với người khác làm kết quả xét nghiệm ADN bị sai lệch và rất khó để phát hiện nếu như không thực hiện xét nghiệm ADN lại để so sánh, đối chứng.
3. Mẫu ADN bị hỏng do các tác nhân môi trường hoặc bảo quản sai cách
Với nhiều loại mẫu xét nghiệm ADN, nhiệt độ quá cao (hoặc quá thấp), độ ẩm cao, ánh sáng, mẫu ADN bị nhiễm khuẩn, bị oxy hóa, bảo quản sai cách, bị va đập trong quá trình vận chuyển,… có thể khiến mẫu bị hỏng và do đó không thể thực hiện xét nghiệm ADN được.
Ví dụ: Nhiều khách hàng gửi mẫu ADN đã thu trong túi nilon, dẫn tới mẫu bị hấp hơi gây mốc và không xét nghiệm được.
Hoặc với mẫu máu thai phụ trong xét nghiệm ADN thai nhi không xâm lấn, nếu bị va đập quá mạnh có thể khiến việc xét nghiệm các ADN tự do của thai nhi không thực hiện được.
4. Mẫu ADN không đủ số lượng cần thiết
Trong trường hợp thu mẫu ADN bí mật, nhiều khách hàng không lấy đủ lượng mẫu ADN tối thiểu để thực hiện xét nghiệm. Cụ thể, với mẫu móng tay (chân) cần ít nhất 5-7 mảnh lớn, hay với mẫu tóc có gốc chân tóc cần tối thiểu 7-10 sợi.
Nếu khách hàng lấy quá ít lượng mẫu cần dùng thì sẽ có rủi ro phần mẫu thu được không có đủ ADN để thực hiện xét nghiệm.
Hoặc khi khách hàng sử dụng các loại mẫu ADN đặc biệt như: bàn chải đánh răng, dao cạo râu, bã kẹo cao su, đầu lọc thuốc lá, tinh dịch (trên quần lót, khăn hoặc bao cao su) thì có thể sẽ gặp phải rủi ro mẫu không chứa đủ lượng ADN cần thiết để làm xét nghiệm.
III. Cách lấy mẫu xét nghiệm ADN cho kết quả chính xác
Để kết quả xét nghiệm ADN chính xác, cần đảm bảo quá trình lấy mẫu ADN – bảo quản mẫu ADN và gửi mẫu ADN đều được an toàn theo những hướng dẫn dưới đây của chúng tôi:
1. Thu mẫu ADN đúng quy trình, lấy đủ số lượng mẫu ADN
Mỗi loại mẫu ADN sẽ cần cách lấy cũng như số lượng tiêu chuẩn khác nhau.
Bạn hãy tham khảo HƯỚNG DẪN CÁCH TỰ THU MẪU TẠI NHÀ ĐỂ XÉT NGHIỆM ADN để nắm được cách lấy mẫu và bảo quản mẫu ADN của các loại mẫu ADN thường gặp, bao gồm
- Mẫu tóc có gốc chân tóc
- Mẫu móng tay/chân
- Mẫu cuống rốn trẻ sơ sinh
- Mẫu niêm mạc miệng (nước bọt)
- Mẫu máu
Và các loại mẫu ADN đặc biệt: bàn chải đánh răng, dao cạo râu, bã kẹo cao su, đầu lọc thuốc lá, tinh dịch (trên quần lót, khăn hoặc bao cao su),…
2. Bảo quản và gửi mẫu ADN đúng cách
Hướng dẫn bảo quản mẫu ADN tự thu tại nhà: Mẫu để khô tự nhiên bảo quản vào giấy sạch (giấy ăn, giấy viết,….) hoặc phong bì, không để mẫu vào túi nilon hoặc túi zip, không chạm tay vào mẫu
Lưu ý khi gửi mẫu ADN tự thu tới trung tâm xét nghiệm ADN: Nên gửi mẫu xét nghiệm ADN càng sớm càng tốt, đặc biệt là mẫu niêm mạc miệng (nước bọt) và mẫu máu bởi đây là 2 loại mẫu có thời gian bảo quản ngắn (5-7 ngày), dễ bị nhiễm khuẩn hoặc mốc. Mẫu móng tay/chân hoặc tóc có chân có thời gian sử dụng lâu hơn đáng eker (từ vài tháng cho tới một năm) nếu được bảo quản đúng cách.
