Tiểu đường thai kỳ có gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi không?

Tiểu đường thai kỳ có gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi không?

Tiểu đường thai kỳ là một dạng tiểu đường phát triển trong thời kỳ mang thai. Tiểu đường thai kỳ thường KHÔNG liên quan đến dị tật bẩm sinh của thai nhi. Tuy nhiên, một số nghiên cứu chỉ ra rằng tiểu đường thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ thai nhi mắc một số biến chứng nhất định trong quá trình mang thai, cũng như sau khi trẻ sinh ra đời. 

1. Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường là bệnh lý khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không thể sử dụng insulin đúng cách, gọi chung là kháng insulin, khiến lượng đường trong máu tăng cao vượt ngưỡng tiêu chuẩn.

Insulin là một loại hormone do tuyến tụy tạo ra, nó giúp đường (glucose) di chuyển từ máu vào các tế bào tạo ra năng lượng cho cơ thể và giúp kiểm soát lượng đường trong máu luôn ở mức ổn định. Như vậy, nếu cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không thể sử dụng insulin đúng cách thì glucose không thể vào tế bào và sẽ tích tụ trong máu khiến lượng đường trong máu tăng cao. 

Tiểu đường thai kỳ là tình trạng sản phụ trong quá trình mang thai có lượng đường trong máu tăng quá cao, do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không thể sử dụng insulin đúng cách. 

Nguyên nhân gây nên tiểu đường thai kỳ: Những thay đổi về hormone trong thời kỳ mang thai có thể khiến cơ thể phát triển tình trạng kháng insulin, tức là khi cơ thể không phản ứng tốt với insulin. Đôi khi sản phụ mắc bệnh tiểu đường loại 2 trước khi mang thai nhưng không được chẩn đoán cho đến giai đoạn sau của thai kỳ. 

2. Tiểu đường thai kỳ có gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi không?

Bệnh tiểu đường thai kỳ KHÔNG liên quan đến dị tật bẩm sinh trong hầu hết các nghiên cứu, song có một số nghiên cứu cho thấy nguy cơ thai nhi mắc một số dị tật bẩm sinh tăng lên khi sản phụ mắc tiểu đường thai kỳ, hoặc do béo phì trong khi mang thai. 

Dị tật bẩm sinh là gì? Dị tật bẩm sinh là những bất thường về cấu trúc hoặc chức năng cơ thể mà trẻ sơ sinh mắc phải khi sinh ra. Tuy nhiên, bệnh tiểu đường thai kỳ hầu như KHÔNG gây nên các dị tật bẩm sinh ở thai nhi.

Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA) lưu ý rằng: Bệnh tiểu đường thai kỳ thường chỉ ảnh hưởng đến sản phụ trong giai đoạn cuối của thai kỳ. Ở giai đoạn này, quá trình hình thành cơ thể và các cơ quan chính của thai nhi đã diễn ra. 

Tức là những bất thường nhiễm sắc thể, các bệnh gen lặn hay dị tật hình thái nói chung hầu hết đều đã diễn ra trước khi sản phụ mắc tiểu đường thai kỳ. Và do vậy, bệnh tiểu đường thai kỳ hầu như KHÔNG gây nên các dị tật bẩm sinh hay bất thường nhiễm sắc thể ở thai nhi.

Không phải sản phụ mắc tiểu đường thai kỳ nào cũng béo phì và thừa cân, nhưng béo phì và thừa cân có thể dẫn tới tiểu đường thai kỳ và đây là nguyên nhân khiến trẻ mắc dị tật bẩm sinh. Một nghiên cứu từ năm 2024 phát hiện ra rằng một người thừa cân hoặc béo phì trước khi mang thai có nguy cơ cao gây nên dị tật bẩm sinh ở thai nhi, đặc biệt là hệ tuần hoàn, mắt, tai, mặt, cổ, hệ cơ xương,… 

Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu sâu về mối liên hệ tiềm ẩn giữa bệnh tiểu đường thai kỳ và dị tật bẩm sinh của thai nhi. Tuy nhiên hiện nay các nhà nghiên cứu không coi bệnh tiểu đường thai kỳ là yếu tố nguy cơ trực tiếp gây dị tật bẩm sinh.

Tham khảo:

Bị Thuỷ Đậu Khi Mang Thai Có Gây Dị Tật Thai Nhi Không?

3. Mắc tiểu đường trước khi mang thai có làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh và sảy thai không?

Có, việc mắc bệnh tiểu đường trước khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ mắc một số dị tật bẩm sinh và sảy thai/thai chết lưu. Sản phụ bị tiểu đường từ trước có khả năng sinh con bị dị tật bẩm sinh cao gấp 2 đến 3 lần so với người không bị tiểu đường.

Người mẹ có lượng đường trong máu cao là nguyên nhân khiến con đường truyền tín hiệu bình thường liên quan đến sự phát triển của thai nhi và các cơ quan bị biến đổi, gây nên dị tật bẩm sinh tại các cơ quan bao gồm: tim, não, cột sống, hàm, tai, mắt,… 

4. Bệnh tiểu đường thai kỳ có gây nên các biến chứng khác hay không? 

Tiểu đường thai kỳ làm gia tăng một số nguy cơ như sau: 

• Trẻ sinh non (trước 37 tuần)
• Trẻ sơ sinh bị khó thở, lượng đường trong máu thấp và vàng da (da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng)
• Đa ối: Sản phụ có quá nhiều nước ối xung quanh thai nhi
• Thai to, trẻ sơ sinh lớn hơn tuổi thai (LGA), tức nặng hơn 90% so với trẻ sơ sinh cùng độ tuổi

Riêng với sản phụ mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ mắc tiền sản giật cao hơn đáng kể so với người bình thường. Tiền sản giật là một rối loạn liên quan đến thai kỳ có thể dẫn đến huyết áp cao nguy hiểm). 

Biến chứng lâu dài của tiểu đường thai kỳ từ mẹ đối với trẻ

• Trẻ sơ sinh của người mẹ bị tiểu đường thai kỳ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 1 trước năm 22 tuổi cao gấp đôi so với trẻ thông thường, theo một nghiên cứu từ năm 2019. 
• Ngoài ra, trẻ mắc chứng to đầu hoặc LGA (thai to) do mẹ bị tiểu đường thai kỳ là nguyên nhân làm tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường loại 2. 
• Một số nghiên cứu cho thấy rằng bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt trong thời kỳ mang thai có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ thần kinh trung ương (CNS), từ đó tăng nguy cơ gặp các vấn đề về học tập, hành vi và phát triển của trẻ. Tuy nhiên, dữ liệu từ các nghiên cứu này còn hạn chế.

Các biến chứng do tiểu đường thai kỳ đối với trẻ gây nên bởi cả 2 nguyên nhân: thứ nhất là do di truyền từ mẹ và thứ hai là việc kiểm soát bệnh tiểu đường (kiểm soát lượng đường) trong thời kỳ mang thai của mẹ không tốt, dẫn tới làm tăng nguy cơ biến chứng tới trẻ.

5. Kết luận

Bệnh tiểu đường thai kỳ thường không liên quan đến dị tật bẩm sinh của thai nhi. Tuy nhiên, sản phụ mắc tiểu đường thai kỳ và thai nhi có thể gặp một số biến chứng khi mang thai.

Ngoài ra, các yếu tố khác có thể liên quan đến bệnh tiểu đường thai kỳ, chẳng hạn như béo phì, có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh. Trẻ sinh ra từ người bị tiểu đường thai kỳ cũng có thể có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường hoặc béo phì cao hơn ở giai đoạn sau này.