Pháp luật quy định có họ trong 3 đời thì không được kết hôn với nhau, vậy xét nghiệm ADN có xác định được quan hệ họ hàng ở đời thứ bao nhiêu được hay không?
Có. Xét nghiệm ADN có thể khẳng định được mối quan hệ huyết thống giữa cha mẹ con ruột cùng một số mối quan hệ họ hàng bên nội, bên ngoại trong phạm vi 3 đời.Tuy nhiên xét nghiệm ADN không thể xác định được tất cả các mối quan hệ họ hàng nội ngoại, đặc biệt với các mối quan hệ huyết thống ngoài phạm vi 3 đời.
Như vật, để xác định chính xác quan hệ họ hàng ở đời thứ bao nhiêu cần phải tra cứu thông tin trong gia phả, dòng tộc kết hợp với việc xét nghiệm ADN họ hàng nội ngoại để loại trừ việc có quan hệ huyết thống trong vòng 3 đời.
Nội dung:
Xét nghiệm ADN có xác định được quan hệ họ hàng ở đời thứ bao nhiêu được hay không?
Xét nghiệm ADN có thể khẳng định mối quan hệ huyết thống, họ hàng trong các trường hợp sau:
- Cha con ruột, mẹ con ruột
- Ông nội – cháu trai
- Bà nội – cháu gái
- Chú bác ruột (anh em trai ruột của cha) – cháu trai ruột
- Anh em trai cùng cha ruột (có thể khác mẹ hoặc cùng mẹ)
- Chị em gái cùng cha ruột (có thể khác mẹ hoặc cùng mẹ)
- Anh em trai con chú con bác ruột (anh em trai họ có bố là anh em trai ruột với nhau)
- Bà ngoại – cháu trai, cháu gái
- Dì, bác gái (chị em gái ruột của mẹ) – cháu trai, cháu gái
- Cậu, bác trai (anh em trai ruột của mẹ) – cháu trai, cháu gái
- Anh chị em cùng mẹ (có thể khác cha hoặc cùng cha)
Riêng với xét nghiệm ADN hài cốt người đã khuất, chỉ có thể xác định được mối quan hệ huyết thống với người thân bên họ mẹ (họ hàng dòng ngoại) với các nhóm ưu tiên như sau: mẹ đẻ, bà ngoại, anh chị em cùng mẹ, dì, bác gái ruột, cậu, bác trai ruột, con trai/con gái của dì và bác gái ruột.
Như vậy, xét nghiệm ADN có thể xác định được phần lớn các mối quan hệ họ hàng trong phạm vi 3 đời, trừ một số trường hợp KHÔNG thể xét nghiệm ADN trực tiếp ví dụ như ông nội – cháu gái, bà ngoại – cháu trai, ông ngoại – cháu trai, cháu gái,.. mà buộc phải xét nghiệm ADN gián tiếp qua người thân khác.
Muốn xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy cần làm gì?
Để xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy cần dựa vào định nghĩa do pháp luật quy định, dựa vào gia phả dòng tộc và cuối cùng là thực hiện xét nghiệm ADN trong một số trường hợp.
Việc xác định quan hệ họ hàng ở đời nào nhằm xác định đúng vai vế, thứ bậc trong dòng tộc, tránh vi phạm luật không được kết hôn trong vòng 3 đời, cũng như có thể tiến hành nhận người thân thất lạc, nhận tổ quy tông với con riêng/con ngoài giá thú.
1. Xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy theo pháp luật
Căn cứ khoản 18 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về những người có họ trong phạm vi ba đời như sau:
“Những người có họ trong phạm vi ba đời là những người cùng một gốc sinh ra gồm cha mẹ là đời thứ nhất; anh, chị, em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha là đời thứ hai; anh, chị, em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì là đời thứ ba.”
Như vậy, những người có họ trong phạm vi ba đời là những người thân thích được xác định như sau:
- Đời thứ nhất: cha, mẹ
- Đời thứ hai: anh, chị, em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha
- Đời thứ ba: anh, chị, em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì.
2. Xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy theo gia phả
Với những dòng tộc lớn, đông con cháu, nhiều chi, nhiều nhánh thì gia phả là một căn cứ quan trọng để xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy.
Không chỉ bởi số lượng thành viên lớn mà theo đó, trong mỗi chi họ, nhánh họ cũng sẽ có rất nhiều mối quan hệ họ hàng phức tạp không thể phân định được đời thứ mấy. Như vậy, gia phả lúc này là một công cụ đắc lực để làm rõ quan hệ họ hàng giữa con cháu trong một dòng tộc.
Sơ lược cách xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy theo gia phả:
- Bước 1: Xác định gốc họ: Bắt đầu từ tổ tiên hoặc người đứng đầu gia phả.
- Bước 2: Đánh số thế hệ: Tính số thế hệ từ gốc họ đến người bạn muốn xác định quan hệ. Mỗi thế hệ được tính là một đơn vị (ví dụ: tổ tiên là thế hệ 1, cha mẹ là thế hệ 2, bạn là thế hệ 3, v.v.).
- Bước 3: Xác định mối quan hệ: Dựa trên số thế hệ, bạn có thể xác định mối quan hệ.
3. Kết hợp xét nghiệm ADN huyết thống xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy
Với các mối quan hệ họ hàng có nhiều nghi vấn, chưa thể khẳng định được chính xác liệu có hay không huyết thống thì xét nghiệm ADN huyết thống là một công cụ đắc lực để xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy.
Trong thực tế cuộc sống có nhiều trường hợp không thể dựa vào gia phả để xác định quan hệ họ hàng đời thứ mấy. Khi có nhiều thế hệ rời quê hương đi làm ăn xa và lập gia đình; hoặc trường hợp tìm thấy người thân thất lạc, con riêng, con ngoài giá thú về nhận tổ quy tông,… dẫn tới gia phả thiếu thông tin, không được ghi chép đầy đủ. Từ đó, việc xác định quan hệ họ hàng ở đời thứ mấy thông qua gia phả sẽ không có đủ dữ liệu để khẳng định chắc chắn.
Lúc này, xét nghiệm ADN cha mẹ con, xét nghiệm ADN họ hàng bên nội, ADN họ hàng bên ngoại là cách tối ưu nhất để xác định được quan hệ huyết thống một cách chính xác 99,999999% dựa trên cơ sở khoa học.
Khi có nghi vấn về mối quan hệ giữa các thành viên trong gia tộc, khi không chắc người thân thất lạc có đúng là người thân của mình, liệu con riêng/con ngoài giá thú có đúng là con cháu nhà mình hay không… thì xét nghiệm ADN dựa trên các suy đoán mối quan hệ là cách để khẳng định hoặc loại bỏ suy đoán đó.
Ví dụ: Khi người cha đã mất, xuất hiện con riêng của cha đến nhận họ, thì buộc phải xét nghiệm ADN giữa con riêng với ông nội, chú bác ruột, anh em trai con chú con bác (nếu là con trai) hoặc bà nội (nếu là con gái) để xác định chính xác xem người con riêng có phải là máu mủ của gia đình hay không.
Kết luận
Xét nghiệm ADN có thể xác định được quan hệ họ hàng trong phạm vi 3 đời với hầu hết các mối quan hệ dòng nội, dòng ngoại (trừ một số trường hợp đặc biệt). Song để xác định chính xác quan hệ họ hàng ở đời thứ bao nhiêu cần phải kết hợp thêm thông tin trong gia phả cũng như hoàn cảnh, tình huống thực tế.
