Globulin miễn dịch Rh là gì?

Globulin miễn dịch Rh (viết tắt là RhIG), hay còn gọi là globulin miễn dịch kháng D (anti-D immune globulin), là một loại thuốc được sử dụng để ngăn ngừa quá trình tạo kháng thể kháng protein D ở những bà mẹ có Rh âm tính và để điều trị ban xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn (Immune thrombocytopenic purpura, ITP) ở những người có Rh dương tính .

*** Xem thêm: Tổng quan nhóm máu Rh

Globulin miễn dịch Rh thường được tiêm cả trong và sau khi mang thai. Thuốc này cũng có thể được sử dụng khi người âm tính với Rh được truyền máu Rh dương tính.

Thuốc Globulin miễn dịch Rh được làm từ huyết tương người và được tiêm vào cơ bắp hoặc tĩnh mạch. Một liều duy nhất kéo dài 12 tuần.

Globulin miễn dịch Rh bao gồm các kháng thể chống lại kháng nguyên D có trên một số tế bào hồng cầu. Vai trò của globulin miễn dịch Rh hoạt động bằng cách ngăn chặn hệ thống miễn dịch của một người nhận ra kháng nguyên này.

Globulin miễn dịch Rh được đưa vào sử dụng trong y tế vào những năm 1960, sau công trình tiên phong của nhà khoa học John G. Gorman.

Năm 1980, Gorman đã chia sẻ Giải thưởng Nghiên cứu Y khoa Lâm sàng Lasker-DeBakey cho công trình tiên phong về hệ thống nhóm máu Rhesus.

Hiện nay, thuốc RhIG nằm trong "Danh sách Thuốc thiết yếu" của Tổ chức Y tế Thế giới.

Những ai nên dùng thuốc Globulin miễn dịch Rh?

Trong một thai kỳ mà người mẹ có nhóm máu Rh âm tính và người cha có nhóm máu Rh dương tính, xác suất thai nhi có máu Rh dương tính phụ thuộc vào việc người cha là đồng hợp tử RhD (tức là có cả hai alen DD) hay dị hợp tử (tức là chỉ có một alen Dd).

* Nếu người cha là đồng hợp tử DD, thai nhi sẽ có nhóm máu Rh dương tính, vì người cha chắc chắn sẽ truyền alen Rh dương tính.

* Nếu người cha là người dị hợp tử Dd, có 50% khả năng thai nhi sẽ có Rh dương tính, vì người bố sẽ ngẫu nhiên truyền alen RhD dương tính hoặc không.

Nếu người mẹ có nhóm máu Rh âm tính và thai nhi có nhóm máu Rh dương tính thì người mẹ có nguy cơ bị miễn dịch đồng loại RhD (RhD alloimmunization), trong đó người mẹ tạo ra phản ứng miễn dịch (phát triển kháng thể ) đối với các tế bào hồng cầu của thai nhi.

Điều này thường có ảnh hưởng tối thiểu đối với lần mang thai đầu tiên như vậy; nhưng, trong lần mang thai thứ hai như vậy, các kháng thể Rh của người mẹ đã có từ trước đối với các kháng nguyên D trên các tế bào hồng cầu của thai nhi thường dẫn đến bệnh nguyên bào hồng cầu ở thai nhi (erythroblastosis fetalis), một tình trạng có thể gây tử vong cho thai nhi. Ở các quốc gia không có phác đồ globulin miễn dịch Rh (RhIG), có tới 14% thai nhi bị ảnh hưởng bị chết lưu và 50% ca sinh sống dẫn đến tử vong sơ sinh hoặc chấn thương não.

bất đồng nhóm máu Rh

Do biến chứng nghiêm trọng này, Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG) khuyến cáo rằng tất cả các bà mẹ có Rh âm tính, bất kể nhóm máu của thai nhi, đều được tiêm thuốc RhIG khi thai được khoảng 28 tuần và một lần nữa ngay sau khi sinh trong trường hợp thai nhi có Rh dương tính hoặc không rõ nhóm máu Rh của thai nhi.

Các bác sĩ khuyến cáo nên tiêm trong vòng 3 ngày kể từ khi có khả năng tiếp xúc với máu Rh dương tính từ em bé, chẳng hạn như có thể xảy ra khi sảy thai ở tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba, chọc ối, chọc dây rốn, lấy mẫu lông nhung màng đệm, ngoại xoay thai, chấn thương hoặc sinh nở.

Phác đồ điều trị tiêm Globulin miễn dịch Rh nên được xem xét sau khi sảy thai ba tháng đầu. Khuyến nghị '28 tuần' xuất phát từ thực tế là 92% phụ nữ phát triển anti-D khi mang thai làm như vậy vào hoặc sau 28 tuần của thai kỳ.

Globulin miễn dịch Rh được tiêm bắp như một phần của chăm sóc tiền sản định kỳ hiện đại. Mặc dù có kết quả xuất sắc, loại thuốc này vẫn được xếp hạng C dành cho bà bầu của FDA (Hoa Kỳ).

Ở người mẹ có nhóm máu Rh âm tính, thuốc RhIG có thể ngăn chặn sự nhạy cảm tạm thời của hệ thống miễn dịch của người mẹ đối với các kháng nguyên D, có thể gây ra bệnh Rhesus trong lần mang thai hiện tại hoặc trong các lần mang thai tiếp theo.

Với việc sử dụng rộng rãi của thuốc RhIG, bệnh Rh của thai nhi và trẻ sơ sinh gần như biến mất ở các nước phát triển.

Nguy cơ mà một người mẹ Rh âm tính có thể được đồng miễn dịch bởi thai nhi Rh dương tính có thể giảm từ khoảng 16% xuống dưới 0,1% bằng cách sử dụng thuốc RhIG một cách thích hợp.

Globulin miễn dịch Rh bao gồm các kháng thể IgG và do đó có thể đi qua nhau thai. Trong một số ít trường hợp, điều này có thể khiến em bé có kết quả xét nghiệm kháng globulin trực tiếp (DAT) dương tính yếu do các tế bào của thai nhi nhạy cảm với những bà mẹ đã tiêm nhiều liều RhIG. Tuy nhiên, không cần điều trị vì diễn biến lâm sàng lành tính.

Những ai không nên dùng thuốc Globulin miễn dịch Rh

Những phụ nữ sau đây được khuyến cáo không nên sử dụng thuốc RhIG:

* Phụ nữ âm tính D có thai nhi được biết là âm tính D;

* Những phụ nữ âm tính với D trước đây đã được miễn dịch đồng loại với D (họ đã hình thành một kháng thể đồng loại chống protein D trong cơ thể);

* Bất kỳ phụ nữ dương tính với D;

* Những phụ nữ có kết quả xét nghiệm dương tính với một trong những đột biến D yếu bằng xét nghiệm phân tử nên được coi là RhD dương tính và không nhận RhIG;

* Những phụ nữ có kết quả xét nghiệm dương tính với một trong các đột biến D một phần (bằng xét nghiệm phân tử) nên được coi là RhD âm tính và nhận RhIG theo chỉ định lâm sàng;

Các cách dùng của thuốc Globulin miễn dịch Rh

RhIG có thể được tiêm bằng cách tiêm bắp (IM) hoặc tiêm tĩnh mạch (IV), tùy thuộc vào chế phẩm.

Chế phẩm chỉ tiêm bắp không bao giờ được tiêm tĩnh mạch do nguy cơ kích hoạt hệ thống bổ thể.

Nên tiêm nhiều liều IM tại các vị trí khác nhau hoặc vào các thời điểm khác nhau trong khoảng thời gian 72 giờ. Hoặc, có thể tiêm nhiều liều IV theo hướng dẫn trong tờ hướng dẫn sử dụng.