OCD Là Bệnh Gì? 10 Dấu Hiệu Nhận Biết Rối Loạn Ám Ảnh Cưỡng Chế 

OCD (Obsessive-Compulsive Disorder), còn được biết đến là rối loạn ám ảnh cưỡng chế, có thể khiến cá nhân bị ảnh hưởng mạnh mẽ, biến họ trở thành những người siêu sạch sẽ, siêu kỹ càng và siêu khó khăn. Tuy nhiên, rất nhiều bệnh nhân không nhận ra mình đang mắc phải căn bệnh này.Đây là một căn bệnh tâm lý ảnh hưởng đến cuộc sống của chính người bệnh và những người xung quanh.

Vậy, OCD - rối loạn ám ảnh cưỡng chế là gì và dấu hiệu nhận biết của căn bệnh này như thế nào? Hãy cùng tham khảo bài viết sau để biết thêm nhiều thông tin hơn về căn bệnh này.

OCD - Bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế là gì?

OCD, viết tắt của Obsessive-Compulsive Disorder hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế, là một loại rối loạn tâm thần đặc biệt gây ra sự xuất hiện của suy nghĩ ám ảnh (obsessive thoughts) và hành vi cưỡng chế (compulsive behaviors).

Suy nghĩ ám ảnh bao gồm những ý tưởng, hình ảnh hoặc thôi thúc khó chịu lặp đi lặp lại trong tâm trí, gây ra cảm giác lo lắng, ghê tởm hoặc khó chịu.

Hành vi cưỡng chế là những hành động lặp đi lặp lại mà người bệnh không thể kiểm soát được và cảm thấy cần phải thực hiện để tạm thời giảm bớt cảm giác khó chịu do suy nghĩ ám ảnh.

Trong thực tế, OCD còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau như hội chứng OCD, bệnh sạch sẽ quá mức, hoặc bệnh ngăn nắp. Tuy nhiên, OCD có nhiều dạng khác nhau và các tên gọi này chỉ là một số trong số đó, với mỗi loại phản ánh một khía cạnh cụ thể của rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Dấu hiệu nhận biết OCD là gì? 10 dấu hiệu phổ biến

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là một bệnh lý thường không được nhiều người quan tâm và thường bị bỏ qua, dẫn đến sự trầm trọng hóa của căn bệnh và làm cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Người bệnh OCD thường thực hiện những hành vi và suy nghĩ lặp đi lặp lại một cách vô nghĩa nhằm giảm bớt căng thẳng hoặc lo âu. Theo thời gian, OCD sẽ ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống của người bệnh cũng như ảnh hưởng đến những người xung quanh họ.

Sau đây là một số dấu hiệu nhận biết bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế bạn nên biết:

Thói quen rửa tay quá kỹ

Nếu bạn thường cảm thấy lo sợ về việc bị bẩn và luôn rửa tay rất kỹ bằng các loại dung dịch khử trùng, có thể bạn đang trải qua nỗi ám ảnh về việc bị nhiễm bệnh. Điều này là một trong những nỗi sợ thường gặp nhất ở người mắc OCD.

Tuy nhiên, việc duy trì thói quen sạch sẽ cũng có thể là do bạn muốn bảo vệ sức khỏe và tránh xa các bệnh truyền nhiễm. Vậy thì làm sao để nhận biết khi thói quen sạch sẽ trở nên quá mức và bất thường?

Có một số dấu hiệu mà bạn nên chú ý:

• Bạn thường xuyên rửa tay nhiều lần và lau chùi kỹ từng đốt ngón tay.
• Bạn luôn nghĩ về việc bị bẩn hoặc nhiễm bệnh ngay cả khi đã rửa tay sạch sẽ.
• Bạn lo sợ về việc nhiễm bệnh ở mọi nơi một cách không lý giải được, ví dụ như sợ mắc bệnh HIV từ một chiếc giỏ hàng ở siêu thị.

Dọn dẹp nhà cửa theo nguyên tắc cứng nhắc

Người mắc OCD thường thiết lập những quy tắc nghiêm ngặt về việc dọn dẹp nhà cửa của họ và bắt buộc phải tuân theo mọi khi. Họ luôn yêu cầu rằng mọi không gian trong nhà phải luôn ở trạng thái sạch sẽ, không bao giờ chấp nhận bỏ qua việc dọn dẹp dù mệt mỏi đến đâu. Họ luôn cảm thấy như vi trùng tồn tại ở mọi nơi và thường trang bị rất nhiều dụng cụ vệ sinh để đảm bảo rằng mọi thứ trong nhà đều sạch sẽ và không bị ô nhiễm.

Lúc nào cũng muốn kiểm tra mọi thứ

Nếu bạn thường cảm thấy cần phải kiểm tra một việc nhiều lần ngay cả khi đã hoàn thành, điều này có thể là dấu hiệu của tính cách cẩn trọng hoặc cũng có thể là một biểu hiện của bệnh OCD. Hành vi kiểm tra này thường gặp ở khoảng 30% những người mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Nếu bạn nhận thấy mình có những dấu hiệu sau đây, đây có thể là dấu hiệu của bệnh OCD:

• Bạn thường đi trễ vì dành quá nhiều thời gian kiểm tra điện, nước hoặc ổ khóa nhà.
• Bạn có xu hướng kiểm tra một việc đã làm xong nhiều hơn 3 lần.
• Bạn thường trễ hạn giao việc vì luôn dành quá nhiều thời gian cho việc kiểm tra mọi thứ nhiều lần.
• Bạn cảm thấy lo lắng và không thoải mái nếu không thực hiện được số lần kiểm tra quy định của mình.

Ám ảnh về những con số

Để nhận biết liệu bạn có bị ám ảnh về những con số hay không, dưới đây là một số dấu hiệu mà bạn có thể xem xét:

Bạn luôn cảm thấy bị thôi thúc phải đếm số mọi thứ xung quanh, bao gồm số bậc cầu thang, số ô cửa sổ hoặc số người trong một phòng.

Bạn cảm thấy bất an hoặc lo lắng khi gặp phải những con số mà bạn tin rằng không may mắn. Suy nghĩ về những con số này có thể ám ảnh bạn suốt nhiều giờ, thậm chí là cả ngày hoặc nhiều ngày liền.

Khả năng tổ chức tốt

Người mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường mang đặc điểm của sự cầu toàn, là những người có khả năng tổ chức đáng nể và quan tâm đến từng chi tiết nhỏ. Sự ám ảnh của họ không chỉ dừng lại ở việc chăm sóc từng điểm nhỏ, mà còn liên quan đến sự đối xứng của mọi thứ xung quanh.

Đối với những người mắc OCD, mọi thứ phải mang lại cảm giác ổn định, hài hòa và tuân thủ đúng số lượng. Mặc dù sự cầu toàn của họ thường đi kèm với khả năng tổ chức xuất sắc, nhưng nó cũng có thể tạo ra một số thách thức:

• Sự cầu toàn đôi khi làm cho người khác cảm thấy không thoải mái vì tính chính xác quá mức của bạn.
• Bạn dành quá nhiều thời gian và năng lượng vào những chi tiết nhỏ và phức tạp, làm chậm tiến độ công việc và ảnh hưởng đến thời gian nghỉ ngơi của bạn.
• Sắp xếp mọi thứ theo trật tự, đối xứng không chỉ là sở thích của bạn, mà còn là một cách giúp giảm bớt cảm giác lo lắng và căng thẳng.

Phóng đại về vấn đề bạo lực

Sự sợ hãi quá mức về bạo lực là một biểu hiện phổ biến của hội chứng rối loạn lo âu OCD. Người mắc chứng này thường phải đối mặt với những suy nghĩ và cảm xúc quá mức về việc trở thành nạn nhân của bạo lực, dù không có bất kỳ dấu hiệu cụ thể nào cho thấy rằng sự nguy hiểm đó thực sự tồn tại. Sự sợ hãi này có thể dẫn đến các hành vi tránh xa như tránh ra khỏi nhà hoặc không tham gia vào các hoạt động xã hội, gây ra những rối loạn và khó khăn trong cuộc sống hàng ngày của họ.

Ám ảnh về tình dục

Đối với nhiều người, ham muốn tình dục là một phần tự nhiên của bản năng con người. Tuy nhiên, đối với những người trải qua hội chứng OCD, những suy nghĩ này trở thành ám ảnh khi chúng bộc lộ với những tình huống mà bản thân không mong muốn hoặc xem đó là điều cấm kỵ.

Nỗi ám ảnh về tình dục thường xuất hiện qua việc tưởng tượng quan hệ với những đối tượng đặc biệt như:

• Với người nào đó hấp dẫn mà bạn không có mối quan hệ gì.
• Với trẻ em hoặc người có giới tính giống với bạn, gây ra sự bất an và lo lắng đặc biệt.
• Với đồng nghiệp hoặc khách hàng trong môi trường công việc, tạo ra những tình huống khó khăn và xấu hổ.

Những ý nghĩ này có thể làm tăng căng thẳng và ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày của người bị ảnh hưởng bởi hội chứng OCD.

Dằn vặt về các mối quan hệ

Người bệnh OCD thường cảm thấy lo lắng và bất an về các mối quan hệ, luôn sợ làm tổn thương người khác và khó chịu khi không biết cách xử lý những xung đột hay lỗi lầm trong quan hệ với đồng nghiệp, bạn bè hoặc người thân.

Tìm kiếm sự bảo đảm

Người bệnh OCD thường tìm kiếm sự bảo đảm bằng cách liên tục hỏi ý kiến của mọi người về vấn đề của mình. Họ luôn hoài nghi về sự lựa chọn của mình và mong đợi ý kiến từ người khác để cảm thấy an tâm hơn.

Có những dấu hiệu bạn có thể là người mắc chứng OCD khi:

• Bạn thường xuyên hỏi ý kiến của nhiều người trước khi quyết định một việc dù nhỏ.
• Nếu không thể hỏi ý kiến của mọi người, bạn luôn lo lắng về việc làm sai, gây hại hoặc cảm thấy xấu hổ trước mọi người.

Ghét ngoại hình của mình

Dấu hiệu bệnh OCD liên quan đến hội chứng mặc cảm ngoại hình BDD (Body Dysmorphic Disorder) thường bắt đầu bằng những cảm giác không hài lòng về bản thân.

Khi mắc BDD, bạn có thể luôn cảm thấy cơ thể mình không đẹp hoặc không hoàn hảo, hoặc lo lắng về sự sạch sẽ của cơ thể. Điều này thường dẫn đến việc tìm đến các cơ sở thẩm mỹ để phẫu thuật thẩm mỹ nhiều lần.

Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu sau đây, có thể bạn đang gặp phải BDD:

• Bạn không tin những lời khen về ngoại hình của mình và luôn cảm thấy mình xấu hoặc không hoàn hảo.
• Bạn dành nhiều thời gian mỗi ngày để soi gương và luôn cảm thấy một phần cơ thể không đúng cân đối hoặc không bình thường.
• Bạn coi trọng vấn đề về ngoại hình của mình và tránh giao tiếp với mọi người vì lo lắng.

Những biểu hiện nhỏ từ thói quen hàng ngày có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh OCD, và khi gặp khủng hoảng tâm lý, tình trạng này có thể trở nên trầm trọng hơn.

Nguyên nhân gây ra OCD là gì?

Hiện nay, dù các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác dẫn đến rối loạn rối loạn lo âu OCD, nhưng đã xác định được nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng và kích thích triệu chứng của rối loạn này:

Gen di truyền

Nếu trong gia đình bạn có người thân, cha mẹ mắc chứng OCD, có khả năng cao rằng bạn cũng sẽ gặp phải rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Sự kiện trong cuộc sống

Các sự kiện như bị bắt nạt, lạm dụng, bỏ bê, hoặc trải qua những trải nghiệm đau buồn như sinh con, mất người thân cũng có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của OCD.

Bất thường trong não bộ

Một số người mắc chứng OCD có các vùng não hoạt động không bình thường hoặc mức độ serotonin (một chất hóa học trong não) thấp hơn bình thường.

Đặc điểm tính cách cá nhân

Những người có tính cách gọn gàng, tỉ mỉ, đặt ra tiêu chuẩn cá nhân cao có thể dễ mắc chứng OCD hơn.

Chẩn đoán rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)

Việc chẩn đoán OCD đôi khi rất khó bởi vì các triệu chứng của nó có thể tương tự như các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm hay rối loạn lo âu. Tuy nhiên, có một số bước quan trọng có thể giúp trong quá trình chẩn đoán:

Đánh giá tâm lý

Bao gồm việc thảo luận với bác sĩ về suy nghĩ, cảm xúc, triệu chứng và hành vi để xác định xem bạn có bị ám ảnh hoặc thực hiện các hành vi cưỡng chế nào ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn hay không.

Tiêu chuẩn chẩn đoán OCD

Bác sĩ tâm thần sẽ sử dụng các tiêu chí trong cẩm nang chẩn đoán và thống kê rối loạn tâm thần (DSM-5) của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ để xác định liệu bạn có mắc chứng rối loạn OCD hay không.

Khám sức khỏe thể chất

Quá trình này có thể giúp loại trừ các vấn đề sức khỏe khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự và kiểm tra xem có bất kỳ biến chứng liên quan nào không.

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế không chỉ liên quan đến việc thích sự sạch sẽ và dọn dẹp, mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày một cách nghiêm trọng hơn nhiều. Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu của OCD trong bản thân, hãy tìm đến bác sĩ tâm thần hoặc chuyên viên tâm lý để tìm cách điều trị hiệu quả.