Có bắt buộc phải xét nghiệm ADN mới khai sinh được hay không?

Có bắt buộc phải xét nghiệm ADN mới khai sinh được hay không? Trong trường hợp vợ chồng đã đăng ký kết hôn trước thời điểm con ra đời thì không cần phải xét nghiệm ADN cha con theo hình thức pháp lý để làm khai sinh cho trẻ. Tuy nhiên nếu chưa đăng ký kết hôn, hoặc đăng ký kết hôn sau khi sinh con thì cần phải xét nghiệm ADN cha con để hoàn thiện thủ tục khai sinh. Ngoài ra, với thủ tục cha nhận con, hay làm khai sinh khi cha/mẹ là người nước ngoài cũng yêu cầu giấy xét nghiệm ADN cha con. 

Sơ lược về xét nghiệm ADN khai sinh & một số trường hợp cần làm xét nghiệm ADN khai sinh

Xét nghiệm ADN khai sinh là việc thực hiện giám định huyết thống giữa đứa trẻ và người cha theo hình thức pháp lý. Bản kết quả xét nghiệm ADN khai sinh được coi là căn cứ xác đáng nhằm chứng minh rằng người cha là cha đẻ của con. Đây là cơ sở pháp lý để UBND xã (phường) tại địa phương điền tên người cha vào giấy khai sinh cho trẻ. 

Vậy có bắt buộc phải xét nghiệm ADN mới khai sinh được hay không? Theo Luật Hộ tịch 2014, Nghị định 123/2015/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư số 15/2015/TT-BTP của Bộ Tư pháp, một số trường hợp khuyến nghị làm xét nghiệm ADN khai sinh cho con: 

• Cha mẹ chưa đăng ký kết hôn hoặc đăng ký kết hôn sau thời điểm con sinh ra đời.
• Cha đang trong quan hệ hôn nhân với người khác (con ngoài giá thú).
• Vợ chưa ly hôn, hoặc ly hôn chưa đủ 300 ngày với chồng trước và có con với người khác. 
• Cha hoặc mẹ là người nước ngoài.

1. Cha mẹ đã đăng ký kết hôn có cần xét nghiệm ADN để khai sinh cho con hay không? 

Tùy thuộc vào thời điểm đăng ký kết hôn và con sinh ra đời mà UBND xã (phường) địa phương sẽ yêu cầu giấy xét nghiệm ADN cha con khi làm khai sinh cho trẻ.

a. Đăng ký kết hôn trước thời điểm con sinh ra đời

Cha mẹ đã đăng ký kết hôn trước thời điểm con sinh ra đời thì người con sẽ nghiễm nhiên được coi là con chung trong thời kỳ hôn nhân của hai vợ chồng. Như vậy khi làm khai sinh cho con hoàn toàn không cần phải làm xét nghiệm ADN cha con để chứng minh cha là cha ruột của con. Trên giấy khai sinh của con, tên chồng sẽ ở mục Cha và tên vợ sẽ ở mục Mẹ.

Tuy nhiên, tại một số UBND xã (phường), nếu thời điểm sinh trẻ và thời điểm đăng ký kết hôn có điểm bất hợp lý, thì cán bộ tư pháp địa phương sẽ yêu cầu bổ sung giấy xét nghiệm ADN cha con. Trong trường hợp người cha không phải cha ruột của đứa trẻ thì sẽ chỉ có thể làm khai sinh với tên mẹ, tức là bỏ trống tên người cha.

b. Đăng ký kết hôn sau thời điểm con sinh ra đời

Nếu cha mẹ đăng ký kết hôn sau thời điểm con ra đời thì sẽ cần làm xét nghiệm ADN cha con giữa người cha và đứa trẻ. Bởi vì lúc này, trẻ không được coi là con chung trong thời kỳ hôn nhân của hai vợ chồng mà chỉ là con riêng của người vợ. 

Do đó nếu muốn giấy khai sinh của con có tên cha thì phải có căn cứ xác nhận rằng con là con ruột của người cha. Vậy, bản xét nghiệm ADN cha con giữa người cha và đứa trẻ sẽ được coi là bằng chứng xác đáng nhất chứng minh mối quan hệ cha con. Khi có giấy xét nghiệm ADN cha con, UBND xã (phường) tại địa phương sẽ chấp nhận việc ghi tên người cha lên giấy khai sinh con, tức là xác nhận con là con chung của hai vợ chồng.

2. Vợ chồng chưa đăng ký kết hôn, cha và mẹ hoàn toàn độc thân có cần xét nghiệm ADN khai sinh cho con không?

Trong trường hợp vợ chồng chưa đăng ký kết hôn, trong đó cả cha và mẹ đều hoàn toàn độc thân, khi đăng ký khai sinh cho con sẽ cần phải làm giấy xét nghiệm ADN cha con theo hình thức pháp lý.

Tương tự như trường hợp cha mẹ đã đăng ký kết hôn nhưng đăng ký sau thời điểm con ra đời, bản xét nghiệm ADN cha con pháp lý được coi là căn cứ pháp lý xác đáng nhất để chứng minh rằng con là con ruột của người cha. Từ căn cứ này, cán bộ tư pháp tại địa phương sẽ thực hiện khai sinh cho đứa trẻ với tên người cha. Con sẽ được xác nhận là con chung của hai cha mẹ, dù cha mẹ chưa thực hiện đăng ký kết hôn. 

3. Người cha đang trong quan hệ hôn nhân với người khác thì làm khai sinh cho con riêng thế nào? 

Trong trường hợp người cha của trẻ đang trong quan hệ hôn nhân với người khác và có con riêng (con ngoài giá thú), đồng thời muốn giấy khai sinh của trẻ có tên cha thì cần làm xét nghiệm ADN cha con theo hình thức pháp lý để chứng minh con là con ruột của mình. Sau đó cầm bản xét nghiệm ADN cha con này tới UBND xã (phường) tại địa phương cùng với giấy chứng sinh của trẻ và căn cước/hộ chiếu còn hạn của cha mẹ để làm khai sinh cho trẻ với đầy đủ tên cha mẹ trong giấy khai sinh. 

Trong trường hợp không làm xét nghiệm ADN cha con thì giấy khai sinh con sẽ chỉ có tên mẹ mà khuyết tên cha.

4. Người vợ chưa ly hôn với chồng cũ, hoặc ly hôn chưa đủ 300 ngày bắt buộc phải xét nghiệm ADN cha con khai sinh

Khi người mẹ vẫn còn trong mối quan hệ hôn nhân với chồng trước, hoặc ly hôn chưa đủ 300 ngày mà có con với một người đàn ông khác, nếu muốn làm thủ tục làm khai sinh cho con thì bắt buộc cần giấy xét nghiệm ADN cha con. 

Trong trường hợp này con sẽ nghiễm nhiên được coi là con chung của mẹ và người chồng trước, chứ không phải người bố của đứa trẻ. Tức là nếu làm khai sinh cho con, thì ở mục tên người cha sẽ là tên của người chồng cũ. 

a. Nếu người mẹ vẫn còn trong quan hệ vợ chồng với người khác

Lúc này bắt buộc người vợ phải chấm dứt quan hệ hôn nhân với người chồng cũ, sau đó làm xét nghiệm ADN cha con giữa đứa trẻ và người bố mới để làm khai sinh cho con. Tức là cần hoãn làm giấy khai sinh cho con cho tới khi giải quyết xong thủ tục ly hôn.

Nếu làm khai sinh cho con khi chưa giải quyết xong thủ tục ly hôn, thì trên giấy khai sinh của con sẽ để tên cha là người chồng hiện tại. Khi đó, người vợ sẽ phải thực hiện xét nghiệm ADN cha con giữa người con và chồng hiện tại để chứng minh rằng con không phải con chung của hai vợ chồng. 

Sau đó, người mẹ cầm công văn chứng minh không phải con chung do Tòa án ban hành, cùng với bản xét nghiệm ADN cha con giữa con và người cha thực sự về lại UBND xã (phường) tại địa phương làm khai sinh để thực hiện thủ tục nhận cha cho con, và yêu cầu cấp lại giấy khai sinh với tên người cha thực sự. 

b. Nếu người mẹ ly hôn chưa đủ 300 ngày mà có con với một người đàn ông khác

Trường hợp này, người mẹ chỉ cần thực hiện xét nghiệm ADN cha con giữa con và người cha thực sự, sau đó tới UBND xã (phường) tại địa phương để làm giấy khai sinh cho con theo họ của người cha. 

5. Khai sinh cho trẻ có cha hoặc mẹ là người nước ngoài có cần xét nghiệm ADN không?

Có. Trường hợp trẻ có cha hoặc mẹ là người nước ngoài, khi làm giấy khai sinh lần đầu cần có bản xét nghiệm ADN cha con ruột, mẹ con ruột. Đây sẽ là căn cứ pháp luật để UBND xã (phường) và Đại sứ quán các nước trên thế giới có thể xác minh chính xác cha mẹ ruột của con. 

Trên thực tế, không phải đơn vị xét nghiệm ADN nào cũng được phép ban hành kết quả xét nghiệm ADN cha mẹ con khi cha/mẹ là người nước ngoài. Bởi lẽ, các quy định liên quan đến bảo lãnh và nhập tịch nước ngoài tại nhiều nước là vô cùng chặt chẽ. Chỉ có những trung tâm xét nghiệm ADN lớn, có uy tín, hoạt động lâu năm mới được các Đại sứ quán, Lãnh sự quán các nước tin tưởng sử dụng bản xét nghiệm ADN cha con khai sinh. 

Do đó, khi chọn lựa đơn vị xét nghiệm ADN để làm khai sinh cho con trong trường hợp cha/mẹ là người nước ngoài, cần phải tìm hiểu thật đầy đủ những thông tin liên quan đến giá trị pháp luật của bản xét nghiệm ADN tại những trung tâm này. 

6. Kết luận

Bản xét nghiệm ADN khai sinh được khuyến nghị sử dụng trong một số trường hợp như: vợ chồng chưa đăng ký kết hôn, hoặc đăng ký kết hôn sau khi sinh con, thực hiện thủ tục cha nhận con, khai sinh lần đầu khi cha/mẹ là người nước ngoài,… Bản xét nghiệm ADN khai sinh được coi là căn cứ xác đáng nhất nhằm chứng minh quan hệ cha con, mẹ con ruột, từ đó là cơ sở để UBND xã (phường) thực hiện thủ tục khai sinh cho con.