Tổng quan bệnh: Rối loạn phát triển giới tính nam do thiếu men 5-alpha reductase

Thiếu hụt 5-alpha reductase là tình trạng ảnh hưởng đến sự phát triển giới tính của nam giới trước khi sinh và trong giai đoạn dậy thì. Những người mắc bệnh này có gen di truyền là nam giới, có một nhiễm sắc thể X và một nhiễm sắc thể Y trong mỗi tế bào và họ có tuyến sinh dục nam (tinh hoàn). Tuy nhiên, cơ thể của họ không sản xuất đủ loại hormone gọi là dihydrotestosterone (DHT). DHT có vai trò quan trọng trong sự phát triển giới tính nam giới và sự thiếu hụt hormone này sẽ làm gián đoạn quá trình hình thành cơ quan sinh dục ngoài trước khi sinh.

Nhiều người bị thiếu hụt 5-alpha reductase khi sinh ra đã có cơ quan sinh dục ngoài giống nữ. Trong những trường hợp khác, cơ quan sinh dục ngoài trông không rõ ràng là nam hay nữ (đôi khi còn gọi là cơ quan sinh dục mơ hồ). Vẫn còn những trẻ sơ sinh bị ảnh hưởng khác có cơ quan sinh dục chủ yếu là nam giới, thường có dương vật nhỏ bất thường (micropenis) và lỗ niệu đạo ở mặt dưới của dương vật (hypospadias).

Ở tuổi dậy thì, sự gia tăng nồng độ hormone giới tính nam dẫn đến sự phát triển của một số đặc điểm giới tính thứ cấp, chẳng hạn như tăng khối lượng cơ bắp, giọng nói trầm hơn, phát triển lông mu và tăng trưởng nhanh. Dương vật và bìu (túi da chứa tinh hoàn) phát triển lớn hơn. Không giống như nhiều nam giới, những người bị thiếu hụt 5-alpha reductase không phát triển nhiều lông trên mặt hoặc cơ thể. Hầu hết các cá nhân bị ảnh hưởng không thể có con đẻ nếu không được hỗ trợ sinh sản.

Tên gọi khác của bệnh

Lưỡng tính nam giả không hoàn chỉnh trong gia đình, loại 2
Nam giả lưỡng tính do thiếu hụt 5-alpha-reductase
PPSH
Thiếu hụt 5-alpha-reductase steroid

Triệu chứng thiếu hụt 5-Alpha-Reductase

Trong thời thơ ấu, các triệu chứng thiếu hụt 5-alpha-reductase thường không thể nhận biết được. Một số em bé sẽ có vẻ ngoài là nữ về mặt sinh học với âm vật, môi âm hộ và âm đạo. Những người khác có thể có dương vật kém phát triển hoặc bộ phận sinh dục không rõ ràng về giới tính.

Trẻ sơ sinh bị thiếu hụt 5-alpha-reductase khi sinh ra sẽ có bìu chẻ đôi. Điều này là do các cấu trúc trở thành bìu khi tiếp xúc với testosterone trong quá trình phát triển của thai nhi cũng giống như các cấu trúc trở thành môi âm hộ khi tiếp xúc với estrogen.3

Mặc dù trẻ sơ sinh bị thiếu hụt 5-alpha-reductase có tinh hoàn (tinh hoàn) bình thường nhưng các cơ quan này sẽ bị chôn vùi trong bụng hoặc trong một đoạn gọi là ống bẹn.

Chỉ ở tuổi dậy thì, một đứa trẻ bị thiếu hụt 5-alpha reductase sẽ phát triển các đặc điểm nam thứ cấp khi nồng độ testosterone tăng lên.

Tuy nhiên, nam giới bị thiếu hụt 5-alpha-reductase sẽ có xu hướng có ít lông trên mặt và cơ thể hơn so với những người cùng lứa tuổi và thường sẽ bị vô sinh.

Nguyên nhân

Thiếu men 5-alpha reductase là một rối loạn di truyền hiếm gặp do đột biến gen SRD5A2. Đây là một đột biến gen lặn trên nhiễm sắc thể thường, nghĩa là bạn chỉ có thể mắc bệnh này nếu cả cha và mẹ của bạn đều truyền đột biến gen SRD5A2 cho bạn.

Chỉ những người có đột biến ở cả hai bản sao của gen SRD5A2 và là nam giới về mặt di truyền (có một nhiễm sắc thể X và một nhiễm sắc thể Y trong mỗi tế bào) mới có các dấu hiệu đặc trưng của tình trạng thiếu hụt 5-alpha reductase.

Khả năng di truyền

Nếu cả hai cha mẹ đều có đột biến gen đối với bệnh Thiếu men 5-alpha reductase, con cái họ có 25% cơ hội phát triển bệnh. Nếu chỉ có một cha hoặc mẹ mang gen đột biến, con cái họ sẽ không mắc bệnh Thiếu men 5-alpha reductase nhưng có thể mang đột biến gen mà chúng có thể truyền sang cho thế hệ con của chúng.

Chẩn đoán

Chẩn đoán chứng thiếu men 5-alpha reductase bằng các phương pháp sau:

Đánh giá lâm sàng các bất thường đối với cơ quan sinh dục nam bao gồm tinh hoàn không sờ thấy hay dương vật nhỏ. Tiền sử gia đình và các rối loạn trước sinh cũng góp phần trong việc chẩn đoán bệnh.
Phân tích nhiễm sắc thể đồ và gen SRY để loại trừ các bất thường về nhiễm sắc thể giới tính.
Đo nồng độ testosterone/dihydrotestosterone (T/ DHT)
Phân tích đột biến gen 5-alpha-reductase.
Siêu âm vùng chậu

Chủ động tầm soát bệnh lặn đơn gen: Tự tin sinh con khỏe mạnh

Bệnh di truyền dựa trên cơ chế gen lặn thường tiềm ẩn ẩn trong người mang gen và không thể dễ dàng phát hiện qua các biểu hiện rõ ràng. Thường xuyên, người ta chỉ nhận biết về bệnh khi triệu chứng bắt đầu xuất hiện hoặc khi có thêm thế hệ con cháu. Vì lý do này, việc tiến hành xét nghiệm gen lặn trước khi mang thai, xét nghiệm gen tiền hôn nhân trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Thực hiện xét nghiệm gen lặn giúp đánh giá rủi ro di truyền và giảm nguy cơ cho sự phát triển của bệnh trong tương lai. Chính vì vậy, các cặp vợ chồng nên xem xét việc thực hiện xét nghiệm gen lặn để sàng lọc bệnh rối loạn phát triển giới tính nam do thiếu men 5-alpha reductase và các bệnh gen lặn khác, đảm bảo rằng con cái sẽ ra đời với sức khỏe và tương lai tươi sáng.