Phân chia quyền nuôi con khi chưa đăng ký kết hôn mà sống chung như vợ chồng

Sau khi chấm dứt quan hệ, quyền nuôi con khi sống chung mà chưa đăng ký kết hôn thuộc về ai? Bên nam hay bên nữ?

Câu hỏi: Em và anh ấy chưa cưới nhưng đã chung sống với nhau, có với nhau một đứa con. Nhưng bây giờ em và anh ấy không còn muốn sống chung với nhau nữa thì cho hỏi ai có quyền nuôi con sau khi chia tay? Có cần phải ra tòa không hay có thể tự thỏa thuận với nhau?

Trả lời: 

Khi chưa đăng ký kết hôn và sống chung như vợ chồng, việc nuôi con chung sau khi chấm dứt quan hệ sẽ được giải quyết theo Luật hôn nhân và gia đình. Bởi vì dù không kết hôn nhưng hai bên nam nữ vẫn có đầy đủ quyền và nghĩa vụ đối với con chung như vợ chồng.

Căn cứ điều 14, 15, 16 Luật Hôn nhân và gia đình, khi có đủ điều kiện kết hôn nhưng nam nữ sống chung như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn sẽ không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng; nhưng vẫn có đầy đủ quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con chung. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con chung sau khi chấm dứt quan hệ sẽ căn cứ theo điều 81, 82, 83 Luật Hôn nhân và gia đình. 

Như vậy, quyền nuôi con khi chưa đăng ký kết hôn và sống chung như vợ chồng sau khi chia tay sẽ thuộc về: 

• Một trong hai bên nam nữ sau khi tự thỏa thuận và đi đến thống nhất với nhau. 
• Trường hợp không thỏa thuận được dẫn tới tranh chấp, bên nam hoặc bên nữ có quyền khởi kiện để Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con. 

Chú ý: 

• Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con
• Nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

1. Tự thỏa thuận với nhau về quyền nuôi con khi sống chung mà chưa đăng ký kết hôn

Hai bên nam nữ tự thỏa thuận với nhau về quyền nuôi con khi sống chung mà chưa đăng ký kết hôn

Một trong hai bên là người trực tiếp nuôi con, bên con lại có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình – Căn cứ theo điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình.

2. Khởi kiện ra Tòa để Tòa giải quyết tranh chấp quyền nuôi con 

Trường hợp hai bên nam nữ không thỏa thuận được thì có quyền nộp đơn lên Tòa án để Tòa án quyết định quyền nuôi con khi sống chung mà chưa đăng ký kết hôn: 

• Tòa án sẽ đưa ra quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; 
• Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con;
• Nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

3. Quyền và nghĩa vụ của bên không trực tiếp nuôi con sau khi chấm dứt quan hệ

Căn cứ Điều 82 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về nghĩa vụ, quyền của cha, mẹ không trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn như sau:

• Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ tôn trọng quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi.
• Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.
• Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở.
• Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom con của người đó.

4. Quyền và nghĩa vụ của bên nuôi con đối với bên không trực tiếp nuôi con sau khi chấm dứt quan hệ

Căn cứ Điều 83 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về nghĩa vụ, quyền của cha, mẹ trực tiếp nuôi con đối với người không trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn như sau:

• Cha, mẹ trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu người không trực tiếp nuôi con thực hiện các nghĩa vụ theo quy định tại Điều 82 của Luật này; yêu cầu người không trực tiếp nuôi con cùng các thành viên gia đình tôn trọng quyền được nuôi con của mình.
• Cha, mẹ trực tiếp nuôi con cùng các thành viên gia đình không được cản trở người không trực tiếp nuôi con trong việc thăm nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

5. Kết luận 

Sau khi chia tay quyền nuôi con khi sống chung mà chưa đăng ký kết hôn thuộc về một trong hai bên nam nữ tự thỏa thuận; nếu không tự thỏa thuận thì Tòa án sẽ là đơn vị có thẩm quyền đưa ra quyết định cuối cùng. Hai bên cha mẹ đều phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nuôi con chung theo quy định pháp luật.

Tham khảo các điều luật tại: Cơ sở dữ liệu Quốc gia Văn bản quy phạm pháp luật