Dưới đây là câu hỏi của độc giả gửi về với mong muốn làm thủ tục nhận cha và đổi họ cho con ngoài giá thú sang họ cha trong trường hợp cha đã qua đời.
Câu hỏi: Tôi có một người con với anh K, tuy nhiên tôi và anh K chưa đăng ký kết hôn nên khi làm khai sinh cho cháu, phần khai về người cha bỏ trống và cháu mang họ của mẹ.
Vừa qua, anh K và gia đình muốn làm thủ tục cha nhận con để cháu có cha và mang họ theo họ của anh, tuy nhiên chưa kịp làm thủ tục thì anh K bị tai nạn giao thông mất. Hiện nay, con tôi đã được 5 tuổi. Xin hỏi tôi làm thế nào để con có cha và mang họ theo họ của cha trong Giấy khai sinh của cháu? Thủ tục được quy định như thế nào?
Dưới đây là phần hướng dẫn chi tiết về thủ tục nhận cha và đổi họ cho con ngoài giá thú sang họ cha, trong trường hợp người cha đã qua đời.
Bao gồm các thủ tục: Nhận cha cho con và đổi họ cho con trên giấy khai sinh. Sau khi hoàn thành 2 thủ tục này, cháu bé sẽ được chính thức công nhận là con đẻ của cha, được đổi họ theo họ cha cũng như có tên cha trên giấy khai sinh.
Nội dung:
1. Thủ tục nhận cha cho con khi cha đã mất
Tại Khoản 1, Điều 90 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định: “Con có quyền nhận cha, mẹ của mình, kể cả trong trường hợp cha, mẹ đã chết” .
Tại khoản 1, Điều 102 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định: “Cha, mẹ, con đã thành niên không bị mất năng lực hành vi dân sự có quyền yêu cầu cơ quan đăng ký hộ tịch xác định con, cha, mẹ cho mình trong trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 101 của Luật này (không có tranh chấp).
Như vậy, ngay cả khi người cha đã mất, theo Luật Hôn nhân và Gia đình thì người con hoàn toàn có thể được nhận cha là anh K. Tuy nhiên vì bé mới 5 tuổi tức là người chưa thành niên, thì người mẹ sẽ là người có quyền yêu cầu cơ quan đăng ký hộ tịch giải quyết thủ tục con nhận cha theo quy định.
Bước 1: Nộp đơn lên Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người cha cư trú trước khi mất đề nghị giải quyết thủ tục nhận cha, mẹ, con
Về thẩm quyền giải quyết việc xác định cha con, trong trường hợp người cha mất thực hiện ở Tòa án nhân dân cấp huyện. Tùy theo từng tòa mà sẽ thực hiện giám định ADN, thu thập chứng cứ chứng minh quan hệ cha mẹ con để đưa đến quyết định cuối cùng.
Tham khảo: Điều 14 Thông tư 04/2020/TT-BTP quy định về chứng cứ chứng minh quan hệ cha, mẹ, con gồm một trong các giấy tờ, tài liệu sau đây:
1. Văn bản của cơ quan y tế, cơ quan giám định hoặc cơ quan, tổ chức khác có thẩm quyền ở trong nước hoặc nước ngoài xác nhận quan hệ cha con, quan hệ mẹ con (thường là bản xét nghiệm ADN cha con khai sinh)
2. Trường hợp không có chứng cứ chứng minh quan hệ cha, mẹ, con theo quy định tại khoản 1 Điều này thì các bên nhận cha, mẹ, con lập văn bản cam đoan về mối quan hệ cha, mẹ, con theo quy định tại Điều 5 Thông tư này, có ít nhất hai người làm chứng về mối quan hệ cha, mẹ, con.”
Bước 2: Hoàn tất thủ tục nhận cha con ruột
Khi có quyết định của Tòa án, người có yêu cầu đăng ký nhận cha, mẹ, con nhận Trích lục đăng ký nhận cha, mẹ, con, ghi tên vào sổ hộ tịch thông tin cha, mẹ, con.
2. Thủ tục bổ sung tên cha và đổi họ cho con sang họ cha trong giấy khai sinh con
a. Bổ sung tên cha vào giấy khai sinh cho con
Sau khi được cấp trích lục đăng ký con nhận cha, người mẹ cần làm thủ tục bổ sung phần khai về người cha (anh K) trong Giấy khai sinh của con
Theo quy định tại Điều 29 Luật Hộ tịch, như sau:
“1. Người yêu cầu bổ sung hộ tịch nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
2. Ngay sau khi nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy yêu cầu bổ sung hộ tịch là đúng, công chức tư pháp – hộ tịch ghi nội dung bổ sung vào mục tương ứng trong Sổ hộ tịch, cùng người yêu cầu ký tên vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.
Trường hợp bổ sung hộ tịch vào Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn thì công chức tư pháp – hộ tịch ghi nội dung bổ sung vào mục tương ứng và đóng dấu vào nội dung bổ sung.”
Như vậy, sau khi thực hiện xong thủ tục bổ sung phần khai về người cha thì bản chính Giấy khai sinh của con chị sẽ có đầy đủ các thông tin: Họ và tên cha và các thông tin khác có liên quan theo quy định.
b. Đổi họ cho con theo họ của cha
Về việc thay đổi họ cho con từ họ mẹ sang họ cha, theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 27 Bộ luật dân sự năm 2015, cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ cho con đẻ từ họ của cha đẻ sang họ của mẹ đẻ hoặc ngược lại.
Như vậy, theo quy định này thì người mẹ có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết việc thay đổi họ cho con chị từ họ của mẹ sang họ của bố.
Về thủ tục đăng ký thay đổi họ được quy định tại Điều 28 Luật Hộ tịch, cụ thể như sau:
“1. Người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy việc thay đổi, cải chính hộ tịch là có cơ sở, phù hợp với quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan, công chức tư pháp – hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.
Trường hợp thay đổi, cải chính hộ tịch liên quan đến Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn thì công chức tư pháp – hộ tịch ghi nội dung thay đổi, cải chính hộ tịch vào Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn.
Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 03 ngày làm việc.
3. Trường hợp đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch không phải tại nơi đăng ký hộ tịch trước đây thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Ủy ban nhân dân nơi đăng ký hộ tịch trước đây để ghi vào Sổ hộ tịch.
Trường hợp nơi đăng ký hộ tịch trước đây là Cơ quan đại diện thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Bộ Ngoại giao để chuyển đến Cơ quan đại diện ghi vào Sổ hộ tịch.”
Như vậy, theo quy định trên thì chị cần chuẩn bị hồ sơ gồm: Tờ khai (theo mẫu quy định), xuất trình bản chính Giấy khai sinh của con chị và Trích lục đăng ký con nhận cha.
Sau đó đến UBND cấp xã nơi đã đăng ký khai sinh trước đây hoặc nơi cư trú của chị để được xem xét giải quyết.
3. Kết luận
Gia đình hoàn toàn có thể làm thủ tục nhận cha và đổi họ cho con ngoài giá thú sang họ cha trong trường hợp cha đã qua đời. Thủ tục bao gồm: nhận cha cho con, bổ sung tên cha vào giấy khai sinh, sau đó đổi họ cho con theo họ cha.
Tham khảo: Cổng Dịch vụ công Quốc gia
