Có quy định độ tuổi thực hiện xét nghiệm ADN không?

Độ tuổi thực hiện xét nghiệm ADN là không giới hạn. Trẻ sơ sinh, trẻ em hay người trưởng thành – ở lứa tuổi nào cũng có thể làm xét nghiệm ADN. Hiện nay, xét nghiệm ADN còn có thể thực hiện với đối tượng thai nhi từ 7 tuần trở lên. 

I. Bao nhiêu tuổi thì được làm xét nghiệm ADN?

Mọi lứa tuổi đều có thể làm xét nghiệm ADN, cụ thể như sau: 

– Thai nhi từ 7 tuần tuổi trở lên: Thực hiện xét nghiệm ADN thai nhi không xâm lấn thông qua mẫu máu của người mẹ.

– Thai nhi từ 15 tuần tuổi trở lên: Thực hiện xét nghiệm ADN thai nhi chọc ối thông qua mẫu nước ối của người mẹ. 

– Trẻ sơ sinh: Thực hiện xét nghiệm ADN làm giấy khai sinh, kiểm tra huyết thống với cha hoặc mẹ.

– Trẻ em: Thực hiện xét nghiệm ADN kiểm tra huyết thống với cha/mẹ, bảo lãnh di dân nhập tịch nước ngoài,…

– Người trưởng thành: Thực hiện xét nghiệm ADN huyết thống cha con, mẹ con, họ hàng, làm giấy khai sinh, ly hôn, bảo lãnh di dân nhập tịch nước ngoài, tranh chấp thừa kế, theo yêu cầu Tòa án, phục vụ điều tra,…

– Khi đã qua đời có làm được xét nghiệm ADN không? Người đã qua đời nếu vẫn còn mẫu xương, răng đủ tiêu chuẩn thì có thể làm xét nghiệm ADN hài cốt so sánh với người thân bên dòng mẹ (xét nghiệm ADN ty thể). 

II. Một số chú ý khi làm xét nghiệm ADN cho trẻ sơ sinh

Riêng đối với trẻ sơ sinh, khi làm xét nghiệm ADN cần chú ý một số vấn đề như sau: 

Về mặt thủ tục

Trẻ cần có giấy chứng sinh để làm xét nghiệm ADN. Cha mẹ cần giữ lại giấy chứng sinh còn nguyên vẹn, đầy đủ thông tin cho con. Khi đi làm xét nghiệm ADN khai sinh cần xuất trình giấy chứng sinh (bản gốc) của con cùng với giấy tờ tùy thân (căn cước công dân/hộ chiếu còn hạn) của cha/mẹ để làm căn cứ xác minh danh tính. 

Tham khảo: Quy trình thực hiện xét nghiệm ADN khai sinh cho con

Về loại mẫu xét nghiệm

Với trẻ sơ sinh, mẫu xét nghiệm ADN khuyến nghị sử dụng là mẫu cuống rốn (cuống rốn tự rụng, tự khô) và mẫu niêm mạc miệng (nước bọt). Bởi đây là những loại mẫu dễ lấy, an toàn với trẻ sơ sinh, không làm trẻ đau hay hoảng sợ.

Những trường hợp cần làm xét nghiệm ADN để khai sinh cho trẻ sơ sinh (khai sinh lần đầu)

Theo Luật Hộ tịch 2014, Nghị định 123/2015/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư số 15/2015/TT-BTP của Bộ Tư pháp, có những trường hợp khi làm khai sinh được khuyến nghị bổ sung giấy xét nghiệm ADN cha con khai sinh, bao gồm: 

• Làm giấy khai sinh lần đầu khi bố mẹ chưa đăng ký kết hôn, hoặc đăng ký kết hôn sau khi đứa con ra đời.
• Đăng ký khai sinh cho con lần đầu khi bố hoặc mẹ là người nước ngoài.
• Con đã làm khai sinh ở nước ngoài và về lại Việt Nam
• Cha đẻ đang trong mối quan hệ hôn nhân với người khác không phải mẹ đẻ của người được khai sinh.
• Mẹ đẻ chưa ly hôn đủ 300 ngày với người chồng cũ, muốn làm giấy khai sinh cho con với người chồng mới

II. ADN lúc trẻ có khác ADN lúc già không? Tuổi tác có ảnh hưởng đến kết quả ADN không?

ADN của mỗi người là duy nhất và không thay đổi từ khi là một bào thai cho tới khi đã qua đời. Thế nên ADN của một người tại bất cứ thời điểm nào trong cuộc đời cũng đều giống nhau. ADN lúc là thai nhi giống hoàn toàn với ADN lúc mới ra đời, ADN lúc trưởng thành và kể cả khi đã mất. Như vậy tuổi tác hoàn toàn không ảnh hưởng đến kết quả ADN của một người. Và ở mọi độ tuổi thực hiện xét nghiệm ADN đều cho kết quả giống nhau. 

III. ADN có thể bị thay đổi không? 

Trên thực tế, có ghi nhận một số trường hợp ADN có thể bị thay đổi. Đây là những tình huống hy hữu rất hiếm gặp và vẫn còn đang được các nhà khoa học nghiên cứu.

1. Ghép tủy xương

Đây là một trường hợp vô cùng hy hữu đã được ghi nhận y khoa. Khi người được nhận tủy xương từ người hiến tủy, ADN trong máu, nước bọt, tinh trùng,… đã biến đổi theo ADN của người hiến tủy. Song khôn phải ai thực hiện ghép tủy xương cũng bị biến đổi ADN mà đây là một trường hợp “kì lạ” vẫn còn đang nghiên cứu. 

Do đó với những ca xét nghiệm ADN với người đã từng thực hiện ghép tủy, cần nghiên cứu giải trình tự gen toàn bộ cơ thể thay vì chỉ xét nghiệm huyết thống đơn thuần. 

2. Sử dụng tế bào gốc

Khi sử dụng tế bào gốc đưa vào trong cơ thể, có thể những tế bào gốc này sẽ xuất hiện bất thường hoặc đột biến và ảnh hưởng đến ADN ban đầu. Tuy nhiên những bất thường này xuất hiện ở đâu, có thay đổi những đoạn gen quan trọng không,… thì lại tùy từng người. Với những khách hàng đã từng sử dụng tế bào gốc cần thông báo với đơn vị làm xét nghiệm ADN để tư vấn chuyên sâu và chọn dịch vụ phù hợp. 

3. Nhiễm phóng xạ

Những người làm việc trong môi trường nhiều phóng xạ hoặc sinh sống lâu dài ở những vùng có bị ảnh hưởng bởi nhà máy phóng xạ, các vụ nổ nhà máy, bom nguyên tử,… có ghi nhận nhiều bất thường trong ADN mà nguyên nhân là do nhiễm phóng xạ nhiều cấp độ. Do đó nếu thực hiện xét nghiệm ADN cần chú ý đến yếu tố phóng xạ. 

4. Đột biến tự nhiên/ di truyền

Những đột biến tự nhiên hoặc do di truyền cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm ADN. Con không chỉ nhận ADN từ cha mẹ mà trong quá trình phát triển, chia đôi tế bào có thể xuất hiện những đột biến tự nhiên/di truyền làm biến đổi ADN. 

IV. Ai có thể yêu cầu làm xét nghiệm ADN? 

Bao nhiêu tuổi trở lên mới được tự đứng đơn làm xét nghiệm ADN?

Trả lời:

– Với dịch vụ xét nghiệm ADN tự nguyện: Không giới hạn độ tuổi người yêu cầu làm xét nghiệm ADN (người đứng đơn).

– Với dịch vụ xét nghiệm ADN pháp lý: Người đứng đơn làm xét nghiệm ADN được khuyến nghị là công dân từ đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự, có khả năng chịu trách nhiệm trước pháp luật. 

Dưới 15 tuổi có yêu cầu làm xét nghiệm ADN được không? 

Trả lời:

Dưới 15 tuổi có thể yêu cầu xét nghiệm ADN tự nguyện và chưa thể yêu cầu làm xét nghiệm ADN pháp lý. Trẻ em dưới 15 tuổi muốn thực hiện xét nghiệm ADN pháp lý thì cần phải có người giám hộ đứng đơn làm xét nghiệm ADN.