Xét nghiệm beta hCG (human chorionic gonadotropin) là một loại xét nghiệm máu nhằm phát hiện sự có mặt của hormone hCG trong máu.
Hormone hCG được xem như là chỉ dấu của quá trình mang thai và được tạo ra trong cơ thể của phụ nữ mang thai sau khi phôi đã được thụ thai. Vì thế, hormone hCG còn được gọi là nội tiết tố thai kỳ hay "hormone thai kỳ".
Hormone hCG được giải phóng sau khi trứng đã được thụ tinh và bám vào niêm mạc tử cung, thông qua đó.
Ở giai đoạn sớm của thai kỳ, hCG có thể được phát hiện bằng xét nghiệm máu khoảng 11 ngày sau khi thụ thai và khoảng 12-14 ngày sau khi thụ thai bằng xét nghiệm nước tiểu.
Thông thường, nồng độ hCG sẽ tăng gấp đôi sau mỗi 72 giờ. Mức độ này sẽ đạt đến đỉnh điểm trong 8-11 tuần đầu tiên của thai kỳ, sau đó sẽ giảm dần và chững lại trong thời gian còn lại của thai kỳ.
hCG có vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng trứng sau khi được thụ tinh và đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán mang thai, theo dõi thai kỳ, thai ngoài tử cung, hay các vấn đề liên quan đến sức khỏe sinh sản của thai phụ.
Những trường hợp cần làm xét nghiệm beta hCG
Xét nghiệm beta hCG có thể được thực hiện trong một số tình huống khác nhau, bao gồm:
* Xác định khả năng mang thai: Xét nghiệm beta hCG thường được sử dụng để xác định liệu rằng phụ nữ có đang mang thai không. Khi thực sự có thai, nồng độ hCG trong máu của phụ nữ có thể tăng lên. Việc xác định mức độ tăng của hCG theo thời gian có thể giúp xác định sự phát triển của thai nghén.
* Xác định thai ngoài tử cung: Xét nghiệm beta hCG có thể phát hiện thai ngoài tử cung, là trường hợp mà phôi phát triển bên ngoài tử cung thay vì trong tử cung. Nếu giá trị hCG giảm đáng kể hoặc không tăng nồng độ hCG trong máu có thể là dấu hiệu của thai ngoài tử cung.
* Theo dõi hỗn hợp của một số căn bệnh liên quan đến tuyến thượng thận: Một số loại khối u liên quan đến tuyến thượng thận, chẳng hạn như nhể thực bào đồng thời tiết cortisol và hCG, có thể được đánh giá bằng cách đo nồng độ beta hCG trong máu.
* Theo dõi điều trị hỗ trợ về sinh sản: Xét nghiệm beta hCG cũng có thể được sử dụng để theo dõi hiệu quả của các liệu pháp hỗ trợ về sinh sản, chẳng hạn như chương trình điều trị thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hoặc sử dụng thuốc hỗ trợ về sinh sản.
* Đánh giá vấn đề sinh sản khác: Xét nghiệm beta hCG còn được sử dụng để theo dõi và đánh giá các vấn đề khác liên quan đến sinh sản, chẳng hạn như theo dõi thai giả, xác định tuổi thai, hay khả năng thụ thai.
Xét nghiệm beta hCG thực hiện thế nào?
Quy trình thực hiện xét nghiệm beta hCG thường bao gồm các bước chính sau:
Thu thập mẫu máu: Một lượng nhỏ máu được thu thập từ tĩnh mạch của bệnh nhân, thường là từ tay hoặc cánh tay, bằng cách sử dụng kim và ống hút máu.
Chuẩn bị mẫu máu: Mẫu máu được chuẩn bị để phân tách huyết tương (phần dịch trong máu) từ các thành phần máu khác, chẳng hạn như tế bào máu đỏ.
Thực hiện xét nghiệm: Huyết tương (phần dịch trong máu) được sử dụng để đo lượng beta hCG trong mẫu máu bằng một số phương pháp xét nghiệm khác nhau, chẳng hạn như phản ứng miễn dịch, phương pháp sinh học phân tử, hoặc phương pháp đo sắc ký.
Đọc kết quả: Kết quả của xét nghiệm beta hCG được đọc bởi một nhân viên y tế có chuyên môn. Kết quả được báo cáo dưới dạng một giá trị số, đại diện cho nồng độ của beta hCG trong máu.
Đưa ra đánh giá và giải thích: Kết quả của xét nghiệm beta hCG sẽ được đánh giá bởi bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đưa ra đánh giá và giải thích kết quả cho bệnh nhân. Kết quả beta hCG được đối chiếu với bảng giá trị chuẩn để đưa ra kết luận về trạng thái sức khỏe của bệnh nhân, chẳng hạn như xác nhận có thai, đánh giá tiến trình mang thai, hoặc phát hiện các vấn đề liên quan đến sức khỏe sinh sản.
Quá trình xét nghiệm beta hCG thường được thực hiện bởi các phòng xét nghiệm hoặc cơ sở y tế có đủ năng lực và đạt chuẩn để thực hiện các xét nghiệm máu.
Công nghệ xét nghiệm beta hCG liên quan đến việc sử dụng các phương pháp và kỹ thuật sinh học phân tử, miễn dịch và hóa học để đo lường nồng độ của hormone beta hCG trong mẫu máu của bệnh nhân.
Một số quy trình công nghệ xét nghiệm beta hCG khác có thể được tiến hành bao gồm:
Phản ứng miễn dịch: Sử dụng các kháng thể đặc hiệu để phát hiện và đo lường nồng độ beta hCG trong mẫu máu. Công nghệ này dựa trên nguyên tắc căn cứ của hệ miễn dịch của cơ thể để phát hiện và phản ứng với beta hCG.
Phương pháp sinh học phân tử: Sử dụng các phương pháp phân tích DNA hoặc RNA để phát hiện và đo lường nồng độ beta hCG trong mẫu máu. Kỹ thuật dựa vào công nghệ sinh học phân tử thường đòi hỏi các thiết bị và kỹ thuật đặc biệt để phân tích và đo lường các phân tử học sinh học của beta hCG.
Phương pháp đo sắc ký: Sử dụng các phương pháp sắc ký để phân tích và đo lường beta hCG trong mẫu máu. Công nghệ này dựa trên nguyên tắc căn cứ của phân tích sắc ký để phân tách và đo lường các chất trong mẫu máu.
Với sự phát triển của các hệ thống phân tích xét nghiệm tự động, công nghệ xét nghiệm beta hCG liên tục được cải tiến để đạt được độ chính xác cao và đáng tin cậy trong việc đo lường nồng độ beta hCG, đồng thời đảm bảo tính an toàn và đúng quy trình trong quá trình xét nghiệm.
Đọc kết quả xét nghiệm beta hCG như thế nào?
Thông thường, xét nghiệm beta hCG được thực hiện bằng cách lấy mẫu máu của bệnh nhân và đo lượng hCG có trong máu để đưa ra kết quả.
Các kết quả của xét nghiệm beta hCG có thể được đọc dưới dạng một con số, thường là đơn vị IU/L (một đơn vị đo lường của hCG).
Kết quả của xét nghiệm beta hCG sẽ được đánh giá dựa trên giá trị thực tế của hCG trong máu và kết hợp với thông tin lâm sàng và tiền sử của bệnh nhân để đưa ra đánh giá chẩn đoán hoàn chỉnh.
Nội tiết tố hCG được đo bằng đơn vị milli-quốc tế trên mililit (mIU/mL)
Chỉ số hCG mang ý nghĩa khác nhau tùy từng trường hợp và đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai.
Giá trị nồng độ beta hCG bình thường
Ở nam giới và phụ nữ không có thai: kết quả HCG là âm tính và nhỏ hơn 5 mIU/mL.
Ngược lại ở người có khối u và phụ nữ có thai là dương tính. Cụ thể ở phụ nữ có thai:
- Tuần thai thứ 3: 5 - 50 mIU/mL;
- Tuần thai thứ 4: 5 - 500 mIU/mL;
- Tuần thai thứ 5: 1.000 - 5.000 mIU/mL;
- Tuần thai thứ 6: 1.500 - 50.000 mIU/mL;
- Thai từ 7 - 8 tuần: 2.000 - 120.000 mIU/mL;
- Thai từ 9 - 12 tuần: 25.000 - 300.000 mIU/mL;
- Thai từ 13 - 15 tuần: 13.000 - 250.000 mIU/mL;
- Sau sinh từ 4 - 6 tuần: 0 - 5 mIU/mL.
Lưu ý: Nồng độ hCG không nên được sử dụng để xác định thời điểm mang thai vì những con số này có thể thay đổi rất nhiều.
Khi được sử dụng để theo dõi thai kỳ hoặc thai ngoài tử cung, xét nghiệm beta hCG thường được tiến hành sau mỗi khoảng thời gian nhất định để theo dõi sự tăng lên hoặc giảm bớt của nồng độ hCG trong máu. Kết quả của xét nghiệm beta hCG có thể cung cấp thông tin giá trị cho bác sĩ Sản khoa để đưa ra đánh giá chính xác về tình trạng thai kỳ, thai ngoài tử cung, hay các vấn đề sinh sản khác.
Giá trị nồng độ beta hCG thấp
Trong trường hợp phụ nữ đang mang thai, kết quả xét nghiệm beta hCG thấp cho thấy có thể là do thai chết lưu, sảy thai, chửa ngoài dạ con hoặc tuổi thai không đúng với thực tế do tính sai ngày mang thai.
Mẹ bầu nên kiểm tra lại trong 48-72 giờ nếu xét nghiệm beta hCG có giá trị thấp.
Giá trị nồng độ beta hCG cao
Nếu xét nghiệm cho thấy nồng độ beta hCG cao bất thường cho thấy có khả năng là mẹ bầu mang đa thai, thai trứng, tuổi thai không chính xác, hội chứng Down.
Ngoài ra cũng cần tính đến nguy cơ khối u lành tính hoặc ác tính nếu không mang thai.
Trong trường hợp này, bác sĩ cần phối hợp với phương pháp siêu âm để xác định xem thai phụ đang mang thai ở tuần thứ bao nhiêu, sức khỏe hiện tại của cả mẹ và bé như thế nào.
Ở những mẹ bầu không mang thai thì bác sĩ sẽ khám lâm sàng đồng thời chỉ định thêm một số biện pháp thăm dò, xét nghiệm khác để tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến hiện tượng hCG trong máu tăng cao bất thường.
Các mẹ bầu cũng cần lưu ý, việc đọc kết quả xét nghiệm beta hCG cần được thực hiện bởi chuyên gia xét nghiệm có trình độ cao, và kết quả nên được đưa ra cùng với bệnh lý lâm sàng và tiền sử của bệnh nhân để bác sĩ Sản khoa có thể đánh giá tổng thể và chính xác nhất.
Những yếu tố ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm beta hCG
Nếu một phụ nữ nhận được kết quả xét nghiệm dương tính, rất có thể người đó đang mang thai.
Dương tính giả là cực kỳ hiếm.
Tuy nhiên, cũng có một số tình huống có thể gây ra kết quả dương tính giả, chẳng hạn như một số loại ung thư và sảy thai sớm. Một số kháng thể cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
Ngoài ra, các loại thuốc có chứa hCG cũng có thể ảnh hưởng đến nồng độ hCG. Những loại thuốc này thường được sử dụng để điều trị vô sinh và nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn nên tư vấn cho bạn về cách chúng có thể ảnh hưởng đến xét nghiệm.
Còn lại, tất cả các loại thuốc khác như thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, biện pháp tránh thai hoặc thuốc nội tiết tố khác sẽ không có bất kỳ ảnh hưởng nào đến xét nghiệm đo hCG.
